Als enige partij heeft Red Amsterdam tegen het eerste go/no-go besluit gestemd inzake de nieuwe Zeesluis bij IJmuiden. Voor de bouw begint komt er nog een tweede besluit. Die les is geleerd van het debacle met de Noord-Zuid-lijn. Red Amsterdam vind echter nog veel te veel onzeker. Niet alleen wat betreft kosten en baten maar ook over de milieugevolgen. Van belang is immers wat er achter die nieuwe sluis voor groei mogelijk en wenselijk is. De haven zit nu al aan zijn milieugrenzen of er overheen. Een deel van het havengebied is bovendien gereserveerd voor woningbouw. Moeten de resterende groene polders worden opgeofferd en wat betekent dat voor de kwaliteit van leven in IJmond, Zaanstad en Amsterdam? En waarom zo’n haast in crisistijd waarbij met verlies wordt gevaren. Daar heerst te veel optimisme over, dat niet is onderbouwd. Van de tien lessen van de Noord-zuidlijn is dat een les die nog niet is geleerd.

 De oude sluis zal omstreeks 2029 aan vervanging toe zijn. Amsterdam wil het moment van vervanging vervroegen naar 2019. En de stad wil een bredere en diepere sluis. ( 500m lang, 65m breed, 18 m diep) Zo kunnen er meer, want grotere, (niet de grootste) schepen worden geschut en kan dat ook bij laag water. Wel zullen die dieperstekende schepen gelichterd moeten worden om niet op het dak van de ondieper gelegen Velsertunnel onder het Noordzeekanaal te stoten. Nu valt de zeesluis onder rijksverantwoordelijkheid. Eerdere vervanging betekent dat eerder geld beschikbaar moet komen van het rijk. De stad zal moeten betalen voor de versnellingskosten. Ook de provincie NH betaalt mee. Dat lijkt nu geregeld, behalve wie later voor het onderhoud betaalt. Rijkswaterstaat wordt opdrachtgever. Er is een plan in hoofdlijnen waarvan de definitieve prijs straks met de bouwers samen wordt bepaald. Het gaat om een sluis als die van het Panamakanaal en daarmee bestaat voldoende ervaring zodat de plankostenkant in de hand lijkt te houden . Behalve dan dat in een diepstekender sluis het gevaar schuilt op verstoring van het grondwater door verzilting. Dat kan het nabijgelegen Nationaal Park Zuid-Kennemerland en de Amsterdamse Waterleidingduinen aantasten. Daarover is nog niets uitgezocht. Ook de effecten van een veel zouter wordend Noordzeekanaal zijn niet bekend.

geplande tweede zeesluis

Wat de opbrengsten betreft is Amsterdam op de dag na het sluisbesluit (!) verrast met de sluiting van ACT en daarmee met het verdwijnen van de afhandeling van de zeecontainerstroom. Daarmee valt de rechtvaardiging van de nieuwe zeesluis voor bijna de helft weg. De terugverdientijd wordt dan wel heel lang. Kennelijk is Amsterdam als haven afgevallen in de trend naar concentratie in enkele grote havens zoals Rotterdam. Het is wensdenken om te veronderstellen dat er andere markten zijn te veroveren, zeker in deze tijd van overcapaciteit en een buurhaven met een braakliggende Tweede Maasvlakte, die zonder sluis is te bereiken. En in Wilhelmshaven ligt ook een gloednieuwe Jade Weser Port met braakliggend terrein direct toegankelijk vanaf zee.

Red Amsterdam heeft wel heel snel gelijk gekregen met zijn nu-even-niet standpunt. Blijft staan dat In de Milieueffectrapportage alleen de effecten van de sluisbouw zelf zijn bekeken ( behalve verziltingsgevaar; denk aan de nabijgelegen waterleidingduinen!). De schadelijke effecten in het achterland als gevolg van de groei aan havenactiviteiten zijn dat niet. Die zijn weg geadministreerd door ervan uit te gaan dat de milieugrenzen voor fijn stof, lawaai en onveiligheidsrisico’s  wel mee zullen rekken met de groei. Zodra echter wordt aangenomen dat in de milieuwetgeving niet (meer) met normen wordt gesjoemeld en wordt gehandhaafd en misschien wel wordt verscherpt, dan is niet geld de grens maar het welzijn van de omwonenden van het havengebied. Alleen groei van schone activiteiten als cruisevaart krijgen dan nog een kans. En daarvoor is voorlopig geen nieuwe sluis nodig. Amsterdam moet het sluisplan laten varen…

Roderic en Marten